Disleksi Nedir?
Uzm.Psk.Aslı YÖNET | asli@mentisdanismanlik.com.tr
Diskeksi okuma ve yazma becerisini öğrenmede zorlanma
durumudur. Genellikle aileden gelmekle birlikte kelimeleri söylemekte, okumakta
ve yazmakta zorlanma, sonuçları olarak görülür.
Dislekside tespit
edilenler:
·
Okuma ve yazma becerisini etkilemesi
·
Özellikle ses olarak çıkartılması zor olan
fonemlerin okumasında zorlanma
·
İsimleri hatırlamada zorlanma
·
Yaşanılan bazı güçlükler şunlarla birlikte gerçekleşebilir,
örneğin; matematik veya koordinasyonda
(her zaman değil)
Herkes disleksiyi
aynı yollarla mı deneyimler?
Disleksi herkeste aynı şekilde görülmez. Evde, işte veya
okuldaki ortamın durumuna ve desteğine göre zorluklar ve güçlükler görülebilir
ve buna bağlı olarak disleksi bazen ağır veya hafif şekilde olabilir.
Disleksisi olan kişiler görsel ve yaratıcı alanlarda
zorlanırlar. Disleksi zekayla ilgili bir durum olmamakla birlikte görmedeki
zorlanmanın sonucu da değildir.
Birçok insan disleksinin etkileriyle nasıl başa çıkabileceğini
öğrenmeye çalışır ancak belki de bu şekilde başa çıkma stratejileri ararken bu
yeni durumların getirdiği stres de durumu etkiliyor olabilir.
Disleksi her zaman olmasa da bazen Dispraksi (hareket planlama bozukluğu), diskalkuli
(matematik becerilerinin kazanılmasında güçlük) veya dikkat eksikliği
bozukluğunu beraberinde getirebilir.
Disleksinin
sebepleri?
Disleksinin aileden geldiğine dair güçlü kanıtlar vardır. Eğer
ailede disleksi olan biri varsa diğer aile üyelerinde de olma olasılığı oldukça
yüksektir.
Genetik en önemli sebeplerinden biri olsa da genel resme bakınca
birçok şeyin de disleksiye sebep olduğunu söyleyebiliriz. Disleksi riskini
arttıran veya azaltan genler vardır fakat öğrenmenin veya diğer genlerle
birlikte bir çok başka sebebin etkilediği de bir gerçektir.
Disleksiye en iyi
yaklaşım nedir?
Her disleksi doğru destek ve yardımla başarıya ulaşması
mümkündür. Yerinde destekle, zorlukları aşmak için doğru stretejileri izleyerek
disleksisi olan kişininin başarı için önünde bir engel kalmamış olur.
Disleksi okullar
tarafından biliniyor ya da tanınıyor mu ?
Disleksi konusunda yol katedilmesine karşın, disleksisi olan
çocuklar genellikle ‘tembel’ , ‘yavaş’ veya
‘kalın kafalı’ olarak tanımlanır. Bu durum da ailelerin veli
toplantılarında beklentilerini karşılamayan bir sonuçtur.
Disleksinin
Belirtileri Nelerdir?
Çocuk erken yaşlarda disleksi belirtisi gösterebilir, 3-4
yaşlarında belirtilerini gösterse de 6 7 yaşına kadar tanıyı genellikle
alamaz. Aşağıda farklı yaş gruplarının
belirtileri yer almaktadır.
7-11 yaşları arası
disleksi belirtileri
Bazı yönleriyle parlak bir çocuk olsa da diğer çocuklara
göre beklenmedik zorluklar çıkarma.
Aile bireyleriyle aynı zorluklara sahip olma.
Arka arkaya sıralı yönergeleri almakta zorlanma.
Haftanın günleri ya da alfabe gibi sıralı şeyleri öğrenmekte
zorlanma.
Yavaş bir şekilde okurlar veya beklenmedik okuma hataları
yapma.
Okurken genellikle satırı takip etmede zorlanma ve alt
satıra geçerken atlama yapma.
Okuduklarını hatırlamada zorlanma.
Harfleri ve sayıları yanlış şekilde yerleştirme, örneğin
‘15’ – ‘51’ veya ‘yar’- ‘ray’ gibi.
Doğru kalem tutamama, el yazısı öğrenmede zorlanma ve kötü
yazı yazma davranışları gösterme.
Kelimeleri olduğundan farklı şekilde okuma.
Konsantrasyonda zayıflık.
Zihinsel aritmetikte ve onunla ilgili, örneğin çarpım tablosu
öğrenirken güçlük çekme.
Matematiği ve terminolojisini anlarken güçlük yaşama.
Örneğin; ne zaman toplama, çıkarma ya da
çarpma yapılabileceğini bilememe gibi.
Zamanları öğrenmede zorlanma. (hem saat hem de dilbilgisi)
Sağ ve solu karıştırma.
Sözel olarak sorulara cevap verebilirken, bunu yazılı olarak
yaparken zorlanma.
Şarkı ve tekerleme öğrenirken zorlanma,
Yazım kurallarını ve kelimelerin dizin sırasını öğrenmekte
zorlanma.
Çabuk sinirlenme, durduk yere stres altındayken fazla
kırılganlık gösterme veya düşük özgüvene sahip olma.
Tahtadan bir şey geçirirken zorlanma.
Ev ödevlerinin zamanında yapılması için desteğe ihtiyacının
olması.
Okuldan sonra oldukça yorgun olma.
Disleksinin 12 yaş ve
sonrası belirtileri
Not almada, mektup, kompozisyon veya rapor yazarken planlama ve yazmada
zorlanma.
Yeni bir şey öğrenirken ve okurken zorlanma.
Çalışma düzeninde ve kalitesinde verimsizlik.
Sınav sırasında hataları geriye dönüp düzeltmede zorlanma.
Sınavı yaparken anlamada ve sorular arasında bağ kurmada zorlanma.
Çabalarını performansına ya da sonuçların değişimi için
kullanmama.
Aileden ya da etrafındaki kişilerin ismini ve sıklıkla
kullanılan bilgileri unutma.
Kimlik numarası ya da telefon numaralarını hatırlamakta
zorlanma.
Randevu günlerini ve zamanlarını hatırlamakta zorlanma.
Günlük hayatın organizasyonu ve düzeninde zorlanma. (
parasal, ev işleri, okula yanlış kitapla gitme, randevuları unutma)
Form veya çek gibi şeyleri doldururken zorlanma.
Sadece gerektiğinde okuma yapma zevk için okumama.
İşten kaçınmak için taktik geliştirme, terfi konusunda ve mesleki kalite konusunda
endişe yaşama.
Bir şeyi yaparken baskı altınayken daha fazla zorlanma.